Plato, leerling en bewonderaar van Socrates. Zelf heeft Socrates niets geschreven. Misschien kon hij niet eens schrijven of lezen. Het was in zijn tijd niet ongewoon om analfabeet te zijn. Het valt echter te betwijfelen of hij wel zo'n ongeletterd genie was. Zijn woordkeuze kan in ieder geval niet die van een simpele ziel zijn. Misschien dat hij veel gelezen heeft en schrijven veel minder belangrijk vond dan spreken.

Plato heeft Socrates leren kennen toen hij zelf 20 jaar oud was en leerling van hem werd.

In het Grieks betekent Plato de brede of de dikke. Plato's echte naam is Aristocles. Hij is zo invloedrijk dat filosoof Alfred North Whitehead stelde: 'De filosofie van de laatste tweeëneenhalf duizend jaar is niets dan een voetnoot bij Plato.' In zijn jonge jaren was hij overigens een getalenteerd dichter. Hij gooide echter al zijn poëzie in het vuur, nadat hij Socrates had leren kennen.

Plato is met Aristoteles de grootste filosoof van de Oudheid. Zijn dialogen, waarin Socrates een prominente rol speelt, behoren tot het hoogtepunt van de westerse filosofie.

Plato wordt geboren in een aristocratische familie tijdens de Gouden Eeuw van Athene. Hij is voorbestemd tot een politieke carrière, maar besluit onder invloed van Socrates zijn leven te wijden aan filosofie. Na de terechtstelling van Socrates richt Plato buiten de stad een filosofische school op, de Academie.

In de Phaedo beschrijft Plato voor het eerst zijn 'ideeënleer': in een metafysische, alleen voor het denken toegankelijke wereld, bestaan oervormen van de concrete, in de alledaagse werkelijkheid waar te nemen dingen. Dat verklaart waarom dingen herkenbaar zijn en blijven, maar tegelijkertijd toch voortdurend veranderen. Zo blijft een paard te herkennen als paard, ook als het slechts drie poten heeft, zwart of wit is, of gaandeweg ouder wordt - de essentie van het paard blijft bestaan.

Bovenaan deze ideeënwereld staan 'het goede, ware en schone.' Zij wakkeren het verlangen om goed te doen, de drang naar juiste kennis en de zoektocht naar schoonheid aan. De zetel van deze drang naar het hogere is de ziel, het onsterfelijke deel van de mens. Het lichaam is volgens Plato een kerker, waaruit de ziel bij de dood ontsnapt. Tijdens ons leven kunnen we al een voorschot nemen op onsterfelijkheid door filosofie te beoefenen. In de beroemde vergelijking van de grot vergelijkt Plato ons met gevangenen die met de rug naar het licht de schaduwen op de muur voor de echte werkelijkheid houden. Filosofen gaan op zoek naar de bron van het licht en proberen mensen te behoeden voor deze schijnkennis.

Ook Plato's opvattingen over staatkunde vloeien voort uit deze ideeënleer. In de Politica beschrijft hij de ideale staatsvorm: een maatschappij die geleid wordt door vorsten die kennis hebben van de ideeën zodat zij als rechtvaardige 'filosoof-koningen' regeren.

Uitspraken

 " Het begin van de wijsbegeerte is de verwondering."

 
 " De ziel van de mens is onsterfelijk en onvergankelijk."

 
 " Aangeraakt door de liefde, wordt iedereen een dichter."

 
 " Alleen de doden hebben het einde van oorlogen gezien."

 
 " De deugdzaamste mens is hij, die zich ermee tevreden stelt deugdzaam te zijn zonder te trachten het ook te schijnen"  
 " De liefde herschept het oerbeeld, zij tracht twee wezens te doen samensmelten tot één enkel, zij wil de menselijke natuur genezen…"  

 " De wijze spreekt omdat hij iets te zeggen heeft, de domme spreekt alleen om iets te zeggen te hebben."

 
 " Denken, is het spreken van de ziel met zichzelf."

 
 " Een goed rechter moet niet te jong zijn; hij kan beter wat op leeftijd zijn en ervaring hebben met onrecht."

 
 " Er is geen groter plezier dan lichamelijke liefde."

 
 " Filosoferen is in feite: je toeleggen op de dood."

 
 " Goede mensen hebben geen wetten nodig om te weten waar hun verantwoordelijkheid ligt en slechte vinden wel een achterpoortje."

 
 " Het begin is het belangrijkste deel van het werk." 

 " Het doen van onrecht is onwaardiger dan het ontvangen daarvan."

 
 " Het gaat niet om de schoonheid die je hebt, maar om de schoonheid die je verlangt."

 
 " Macht is het recht van de sterke, rechtvaardigheid zijn belang Zijn kinderen kan men beter een goed geweten nalaten dan geld."

 
 " Muziek en ritme vinden hun weg tot in de geheime plaatsen van de ziel."

 
 " Schoonheid is zichtbaar geworden liefde."

 
 " Van alle wilde dieren is een jongen het onhandelbaarst."

 
 " Wat geeft het, of iemand knap is, als hij anderen zijn kennis niet kan bijbrengen ? "

 
 " Wie rijk wil zijn, moet niet zijn vermogen vermeerderen maar zijn hebzucht verminderen."

 
 " Er zal nooit een einde aan de problemen van staten komen, of zelfs aan die van de mensheid, tenzij filosofen in deze wereld koningen worden of tenzij degenen die we nu koningen of leiders noemen werkelijk en waarachtig filosofen worden."  

 " Als we van vrouwen verwachten dat ze hetzelfde werk verrichten als mannen, moeten we hen natuurlijk wel hetzelfde leren."

  
 " Slechts aan de heersers over een staat is het toegestaan om te liegen."

 
 " Ik ken geen zekere weg naar succes alleen een zekere weg naar mislukking: het iedereen naar de zin willen maken.  
 Hoe minder behoeften we hebben, hoe meer we op goden lijken."  

 " Kinderen verwekken en grootbrengen is als het doorgeven van de toorts tijdens een loopwedstrijd: op hun beurt zullen zij immers het leven doorgeven van de ene generatie aan de andere." 

 " Sluit niet snel vriendschap, maar blijf een eenmaal gesloten vriendschap voor altijd trouw."

 
 " Het niet onderzocht leven is het niet waard geleefd te worden."

 
 " Boeken zijn als geschilderde figuren: ze lijken te leven maar geven geen enkel antwoord op de vragen die wij ze stellen."

 
 " Een echte meester herken je niet aan het aantal slaven dat hij bezit, maar aan het aantal meesters dat hij zelf opgeleid heeft."

 
 " Alle kennis, wanneer deze losstaat van rechtvaardigheid en deugd, is slechts sluwheid, geen wijsheid."

 
 " Filosoferen begint met verwondering."

 
" Ik heb zelden een wiskundige ontmoet die logisch redeneren kan."

 
 " Als varkens wentelen ze zich in hun onwetendheid, hun leven versuffend en dood voor ze het merken."

 
 " De beste dokter is hij die alle ziekten doorstaan heeft."

 
 " De God van de liefde woont in hem of haar die bemint, niet in datgene wat bemind wordt." 

 
 " De liefde herschept het oerbeeld, zij tracht twee wezens te doen samensmelten tot één enkel, zij wil de menselijke natuur genezen ... "

 " De mens is een tweepotig dier zonder vleugels."

 
 " Geef en je zal ontvangen."

 
 " Gerechtigheid heerst wanneer iedereen doet wat hij kan en krijgt wat hem toekomt."

 
 " Je leert iemand beter kennen door een uur spelen dan door een jaar praten."

 
 " Liefde is blind."  

 " Liefde is een ernstige vorm van krankzinnigheid." 

 " Macht mag alleen worden gegeven aan hen die er niet verliefd op zijn."

 
 " Rijkdom is de vader van weelde en onverschilligheid, armoede van laagheid en boosaardigheid en allebei zijn ze het van ontevredenheid."

 
 " Sport is een zuster van de muzen."

 
 " Staar je, mijn Ster, naar de sterren omhoog? Was ik maar de hemel om zo, een en al oog, blikken te werpen op jou."

 
 " Voor een verstandig mens zijn een paar verstandige veel gevaarlijker dan vele dommen."

 
 " We kunnen kinderen gemakkelijk vergeven dat ze bang zijn voor de duisternis; een echte tragedie is het pas wanneer volwassenen bang zijn voor het daglicht."

 
 " Zoek en je zal vinden."